Anayasa Mahkemesi (AYM),Bakırköy 1. İş Mahkemesi’nin talebi üzerine Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun “Toplu iş sözleşmesinden yararlanma” başlıklı 39. Maddesinin 4. Fıkrasının son cümlesini iptal etti. Söz konusu fıkra, sendika üyesi olmayan işçilerin dayanışma aidatı ödeyerek, toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere toplu sözleşme hakkından yararlanmasını öngörüyor.
Toplu iş sözleşmesi süreçleri bazen aylarca uzayabiliyor. Sendika üyesi işçiler, sözleşme geç imzalansa da 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere geriye dönük farkları alabiliyorlar. Sendika üyesi olmayıp dayanışma aidatı ödeyenler ise toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihten sonra yararlanmaya başlıyorlar. AYM’nin kararında, söz konusu kanun hükmünün, işyerinde yetkili sendikanın toplu iş sözleşmesi sürecinde elini güçlendirmeyi amaçladığı ve anayasal bağlamda meşru bir amacının bulunduğu belirtildi. Ancak, çoğulculuk ve haksız rekabetin önlenmesinin de demokratik toplumun vazgeçilmezleri arasında olduğu belirtilen kararda, anayasal haklara sınırlama getiren kamusal tercihler kullanılırken demokratik toplum değerleri arasındaki uyumu gözeten bir denge ile hareket edilmesi gerektiği ifade edildi. AYM, oy çokluğuyla söz konusu düzenlemeyi iptal etti. İptal kararı bugünden itibaren yürürlüğe girdi.
“SENDİKALARI GÜÇSÜZLEŞTİRECEK”
AYM üyeleri Recai Akyel ve Selahaddin Menteş karara muhalefet etti. İki üyenin karşı oy yazısında, hukuken toplu iş sözleşmesinden, kural olarak sözleşmeye taraf işçi sendikası üyelerinin yararlanabileceği vurgulandı. Karşı oy yazısında şu görüşler dile getirildi:
“Toplu iş sözleşmesinden, sendika üyesi olsun olmasın bütün işçilerin yararlanması eşitlik ilkesine daha uygun olsa bile, sendika üyesi olmayanların hiçbir masraf ve zorluğa katlanmadan, sendika üyeleri gibi yararlanmaları eşitliğe ve adalete aykırı olacak, sendika üyeliğinin önemini büyük ölçüde kaybettirecek ve bunun sonucunda sendikaları güçsüzleştirecektir. Bu durum da sendikaların varlıklarını koruma özgürlüğüne aykırılık teşkil edecektir…
Dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden geçmişe etkili olarak yararlanmanın yolu açıldığında işçinin geçmiş döneme ilişkin dayanışma aidatı ödeme zorunluluğu gibi birtakım hukuki sorunlar da beraberinde gelecektir.”
